Adani @ Rath Yatra

રથયાત્રા: જગન્નાથ, બલભદ્ર અને સુભદ્રાના રથની રસપ્રદ વાતો

ઓડિશાની પુરીમાં યોજાતી રથયાત્રા એક વૈશ્વિક ઉત્સવ છે જેમાં ભગવાન જગન્નાથ, બલભદ્ર અને સુભદ્રા માટે શણગારેલા રથો હોય છે. દરેક રથની વિશિષ્ટ લાક્ષણિકતાઓ છે, જે દર વર્ષે લીમડાના લાકડાથી બનાવવામાં આવે છે અને તેજસ્વી કાપડથી શણગારવામાં આવે છે. રથ ખેંચવા માટે વપરાતા દોરડા નારિયેળના રેસામાંથી બનાવાય છે, માન્યતા છે કે જો કોઈ રથને સ્પર્શ પણ કરી લે, તો તેને અઢળક "પુણ્ય" પ્રાપ્ત થાય છે.

પુરીમાં ભગવાન જગન્નાથની રથયાત્રા બે દિવસીય ઘટનાના સૌથી મહત્વના તહેવારોમાંનો એક છે. દેવતાઓને શણગારેલા રથોને ભક્તો દ્વારા ખેંચવામાંમાં આવે છે, છે. માન્યતાઓ અનુસાર, જો કોઈ રથના સ્પર્શ દર્શથી અનેક ગણું પુણ્ય પ્રાપ્ત થાય છે.

અનોખા રથની રચના-
જગન્નાથ પુરી મંદિરમાં દર વર્ષે રથ બનાવવામાં આવે છે. આ રથ દસપલ્લા અને રાણપુરના જંગલોમાંથી મેળવેલા લીમડાના લાકડામાંથી બનાવવામાં આવે છે. જેમાં 100 થી વધુ કારીગરો કામ કરે છે. રથને 2,000 મીટર તેજસ્વી રંગીન કાપડમાં લપેટવામાં આવે છે.

એક આધ્યાત્મિક સમુદાય, ઋગ્યન અનુસાર, "જગન્નાથ રથયાત્રા દરમિયાન પરેડ માર્ગ પર રથને ખેંચવા માટે ભક્તો દ્વારા ખૂબ જ મજબૂત નારિયેળના રેસાવાળા દોરડાનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. ખીલા, કૌંસ અને ફિક્સર બધા સ્થાનિક રીતે બનાવવામાં આવે છે. લુહાર તેના પર એક મહિના સુધી કામ કરે છે. રથની મુખ્ય રચના (પૈડા ઉપર) માં અઢાર સ્તંભો અને છત છે. દરેક રથમાં નવ પાર્શ્વદેવતા (સહાયક દેવતાઓ), બે દ્વારપાલ (દ્વારપાલ), એક સારથી (સારથિ), અને એક શિખર ધ્વજના પ્રમુખ દેવતા (ધ્વજ દેવતા) છે. લાકડાના બનેલા દરેક રથની ચોક્કસ લાક્ષણિકતાઓ અને નામ હોય છે.

ભગવાન જગન્નાથનો રથ નંદીઘોષ
સૌથી મોટા રથ નંદીઘોષને ગરુડધ્વજ અને કપિધ્વજ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ રથને પીળા અને લાલ રંગના છત્ર આપવામાં આવ્યા કારણ કે તેઓ શાસક દેવતા છે. રથમાં 4 શ્વેત ઘોડા છે. "રથમાં સુદર્શન ચક્રનું પ્રતીક મુખ્ય રીતે પ્રદર્શિત થાય છે. તેના રક્ષક ગરુડ અને સારથિ દારુકા તરીકે ઓળખાય છે. રથ પરનો ધ્વજ ત્રૈલોક્યમોહિની તરીકે ઓળખાય છે. રથને ખેંચવા માટે વપરાતી દોરડી શંકચુડા તરીકે ઓળખાય છે. ભગવાન જગન્નાથની સાથે રથમાં વરાહ, ગોવર્ધન, કૃષ્ણ, નૃસિંહ, રામ, નારાયણ, ત્રિવિક્રમ, હનુમાન અને રુદ્રની મૂર્તિઓ પણ છે. રથનો ચહેરો નંદીમુખ તરીકે ઓળખાય છે અને શસ્ત્રો શંખ અને ચક્ર છે."

દેવી સુભદ્રાનો રથ દેવદલન
રથોમાં સૌથી નાના સુભદ્રાના દેવદલન રથમાં કાળા અને લાલ રંગના છત્ર છે. તેમાં 4 લાલ રંગના ઘોડા છે. રથના રક્ષક દેવતા જયદુર્ગા છે, અને સારથિ અર્જુન તરીકે ઓળખાય છે. "રથ પરનો ધ્વજ નાદમ્બિકા તરીકે ઓળખાય છે. રથને ખેંચવા માટે વપરાતા દોરડાને સ્વર્ણચુડા કહેવામાં આવે છે. સુભદ્રાની સાથે રથમાં ચંડી, ચામુંડા, ઉગ્રતારા, વનદુર્ગા, શુલીદુર્ગા, વારાહી, શ્યામા કાલી, મંગલા અને બિમાલાની મૂર્તિઓ પણ છે. રથનો ચહેરો ભક્તિ સુમેધા તરીકે ઓળખાય છે અને શસ્ત્રો પદ્મ અને કલ્હાર છે."

ભગવાન બલભદ્રનો રથ તાલધ્વજ
આ રથમાં લીલા અને લાલ રંગના છત્ર હોય છે. તે બીજો સૌથી મોટો રથ છે. 4 કાળા ઘોડાઓ દ્વારા ખેંચવામાં આવતો તેને દર્શાવવામાં આવ્યો છે. રથ પરનો ધ્વજ ઉન્નાની તરીકે ઓળખાય છે. રથને ખેંચવા માટે વપરાતા દોરડાને બાસુકી કહેવામાં આવે છે. વાસુદેવ રથના રક્ષક દેવતા છે અને સારથિને માતાલી તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. કેતુ ભદ્ર રથનો ચહેરો છે. બલભદ્રની સાથે ગણેશ, કાર્તિકેય, સર્વમંગલા, પ્રલંબરી, હલાઉધ, મૃત્યુંજય, નાટંવર, મુક્તેશ્વર અને શેષદેવ જેવા અન્ય દેવતાઓની મૂર્તિઓ પણ રાખવામાં આવી છે.